کهن‌ترین کتاب ریاضیات کشف شده جهان
یکی از کهن ترین متون ریاضی کشف شده جهان، قطعه پاپیروسی موسوم به پاپیروس ریند است که تصویر آن را در شکل ملاحظه می کنید. این قطعه پاپیروس که یکی از مهم‌ترین یافته‌های باستان‌شناسی مرتبط با ریاضیات محسوب می شود، اطلاعات بسیار ارزشمندی را از ریاضیات مصر باستان در اختیار ما گذاشته است.
این قطعه پاپیروس طومار مانند که تقریباً ۳۰ سانتیمتر عرض و ۵/۵ متر طول دارد در مقبره‌ای در شهر باستانی تِبس در ساحل شرقی رود نیل کشف شد. قدمت این قطعه پاپیروس که مطالب آن به خط تصویری (هیروگلیف) نوشته شده به ۱۶۵۰ سال پیش از میلاد باز می گردد.
بر روی این پاپیروس، نخستین نمادهای مورد استفاده توسط بشر برای نمایش عملیات ریاضی را می توان مشاهده کرد. به عنوان مثال در آن زمان علامت جمع را به شکل یک جفت پا نشان می‌دادند که جهت حرکت آنها به سوی عددی بود که باید با عدد قبلی جمع بسته می شد.
در سال ۱۸۵۸ میلادی یک حقوق‌دان و مصرشناس اسکاتلندی به نام الکساندر هنری ریند در یکی از سفرهایی که به مصر داشت، این قطعه پاپیروس را در بازار شهر قدیمی لوکسور در جنوب مصر خریداری کرد. سرانجام چند سال بعد یعنی در سال ۱۸۶۴ موزه بریتانیا این پاپیروس را از ریند خرید و اکنون نیز از آن در همین موزه نگاهداری می شود.
مطالب این پاپیروس شامل مسائلی در حساب، جبر، هندسه و نیز مطالبی در مورد کاربرد ریاضیات در نقشه‌برداری، ساختمان‌سازی و حسابداری است.
یکی از مسائل جالب مطرح شده در این پاپیروس، مسأله شماره ۷۹ ام آن است. صورت این مسأله چنین است:
"هفت نفر هرکدام هفت گربه دارند. هر گربه می تواند هفت موش را بگیرد. هر موش می تواند هفت خوشه گندم را بجود و هر خوشه گندم، هفت دانه گندم می دهد. مجموع همه این آدم‌ها، گربه‌ها، موش‌ها، خوشه‌ها و دانه‌های گندم چقدر است؟"
به بیان امروزی می‌توان گفت که این مسأله درواقع مسأله تعیین مجموع جملات یکتصاعد هندسی با قدر نسبت ۷ است و نشان می دهد مصریان باستان از گذشته های بسیار دور با تصاعدهای هندسی آشنا بوده اند.
پریسا ایرانی
